Statystyczny psi mieszkaniec stolicy w ciągu dnia biega, je, spaceruje, oczekuje na powrót opiekunów z pracy, drzemie, szczeka, drzemie, merda ogonem, wyłudza smaczki – jednym zdaniem robi wszystko to co czyni go szczęśliwym psem. Są też takie, które dodatkowo wykonują bardzo odpowiedzialną i potrzebną pracę. Jednymi z nich są psy Izby Administracji Skarbowej. Mieliśmy przyjemność spotkać się z nimi i porozmawiać z ich opiekunami na temat pracy na lotnisku Fryderyka Chopina w Warszawie.
W Izbie Administracji Skarbowej w Warszawie służbę pełni obecnie 13 psów. Ich miejscem pełnienia służby jest Lotnisko Chopina w Warszawie, ale w razie potrzeby pracują na terenie całego Mazowsza. Jeden spośród nich pełni także służbę w Ośrodku Szkoleniowym w Kamionie. W szeregach IAS są przedstawiciele takich ras jak: Labrador Retriever, Owczarek belgijski Malinois potocznie zwany maliniakiem, Chesapeake Bay Retriever, Springer Spaniel, Jack Russell Terier oraz Płochacz niemiecki. Przeszkolone są do wyszukiwania środków odurzających takich jak marihuana, haszysz, kokaina, heroina, amfetamina, ale również wyrobów tytoniowych oraz waluty. Warszawska Izba posiada również psy dualne (trzy do wykrywania środków odurzających i wyrobów tytoniowych oraz jednego do wykrywania wyrobów tytoniowych i waluty).
Jakie psy mogą pracować na lotnisku i w jaki sposób są rekrutowane?
Psy nabywane są do Służby Celno-Skarbowej w wieku od 3 do 18 miesięcy, przez każdą izbę indywidualnie. Tryb ten umożliwia lepszy dobór młodych psów przeznaczonych do późniejszego szkolenia. Przyjęta procedura zakupu zakłada także zindywidualizowany, właściwy dobór dla określonego przewodnika lub kandydata na przewodnika. Szczenięta do służby nabywane są z hodowli zrzeszonych w organizacjach kynologicznych.
Przy dokonywaniu doboru psich kandydatów do pracy w Służbie Celno-Skarbowej, bierze się pod uwagę określone cechy i predyspozycje zwierzęcia takie jak: aportowanie różnych przedmiotów (np. dowolnego przedmiotu metalowego, koziołka drewnianego, piłeczki gumowej czy gryzaka), dobry kontakt z nieznanymi osobami, ufność wobec osób obcych, brak reakcji na strzał, pasję do węszenia w celu odszukania schowanego przedmiotu oraz zdolność do pracy węchowej a także nienaganny stan zdrowia.
Szkolenia odbywają się w Ośrodku Szkoleniowym w Kamionie dwoma metodami: aktywną i pasywną. W metodzie aktywnej psy zaznaczają miejsce ujawnienia poprzez drapanie łapami. Natomiast w przypadku metody pasywnej poprzez „zastygnięcie”- zatrzymanie w bezruchu z nosem w miejscu, gdzie zapach jest najsilniejszy.
Szkolenie podstawowe psa oraz przewodnika trwa około 13 tygodni. Pierwsza część szkolenia rozpoczyna się od wykładów teoretycznych dla przewodników m.in. z zakresu kynologii oraz weterynarii, treningu posłuszeństwa oraz zapoznania go z zapachem. W drugiej części przewodnicy wraz z psami poznają techniki przeszukań, a następnie je doskonalą. Zapoznanie z zapachem, polega na podaniu psu zapachu do powąchania w specjalnym wazonie. Gdy pies go wywęszy, otrzymuje od przewodnika nagrodę w postaci smakołyku lub zabawki. To powoduje pozytywne skojarzenie z danym zapachem. Z czasem pies już rozumie, że gdy poczuje dany zapach i wskaże przewodnikowi miejsce jego ukrycia, spotka go coś miłego.
Można powiedzieć, że do pracy chodzi przewodnik, natomiast dla psa – praca jest zabawą. W służbie przewodnika z czworonożnym funkcjonariuszem, najważniejsza jest więź i współpraca. Relacja zwierzęcia z przewodnikiem musi być harmonijna i spójna. Raz w roku, przewodnik razem ze swoim podopiecznym odbywa w Ośrodku Szkoleniowym w Kamionie dwutygodniową atestację, polegającą na potwierdzeniu oraz podwyższeniu umiejętności zawodowych przewodników i sprawności użytkowej psów służbowych. W trakcie pełnienia każdej służby, przewodnik z psem utrwala zdobyte umiejętności poprzez odpowiednie ćwiczenia.
Podczas służby, pies wykonuje pracę węchową przez kilka godzin z przerwami na zasłużony odpoczynek. Czworonożni funkcjonariusze odpoczywają w odpowiednio do tego przystosowanych kojcach, gdzie mają zapewnioną ciszę, legowiska oraz dostęp do świeżej wody. Ważną kwestią w pracy z psem, jest urozmaicanie miejsc przeszukań. Przed wpadnięciem w rutynę, niezawodnie chronią je częste i wspólne działania z funkcjonariuszami innych służb takich jak Policja, Straż Graniczna, CBA i Służba Więzienna. Przeważnie polegają one na przeszukaniach mieszkań, lokali handlowych, garaży, pojazdów osobowych i ciężarowych, samolotów, pociągów, firm pocztowych i kurierskich oraz bagaży podróżnych na lotniskach.
Psy Służby Celno-Skarbowej z racji swojego przyjaznego usposobienia, często uczestniczą w różnego rodzaju akcjach promocyjnych i zajęciach edukacyjnych w szkołach, gdzie stanowią główną atrakcję pokazu psich umiejętności. Są ulubieńcami nie tylko dzieci, ale i dorosłych, cierpliwie pozują do zdjęć i pozwalają się głaskać.
Czworonożni funkcjonariusze występują także przed kamerami, niedawno w emitowanym programie Lotnisko (Discovery Channel) oraz w TVP INFO – w wiadomościach o ujawnieniu heroiny w walizkach podróżnych, gdzie byli głównymi bohaterami.
Ostatnio, dużym sukcesem naszych psich współpracowników było ujawnienie 11 kilogramów heroiny w bagażu podróżnego przylatującego do Warszawy z Dohy. Bagaże podróżnego zaznaczyły psy Loca i Nutka, które są przeszkolone do wykrywania środków odurzających. Było to impulsem do poddania prześwietleniu dwóch wytypowanych przez nich walizek. Psich funkcjonariuszy nie zmylił nawet zapach mieszanki egzotycznych przypraw, które podróżny umieścił w bagażach.
Czworonogi warszawskiej izby mają na swoim koncie sporo sukcesów. Niezawodny nos psa Diuny doprowadził do ujawnienia blisko 256 000 szt. nielegalnie wwożonych papierosów. Funkcjonariusze Mazowieckiego Urzędu Celno-Skarbowego (MUCS) wytypowali do kontroli w podsiedleckiej miejscowości samochód ciężarowy, którym przewożono wyroby tytoniowe bez polskich znaków akcyzy. Po usunięciu dwóch warstw kartonów z narzędziami, do akcji wkroczył pies Diuna. To właśnie jego reakcja wskazała, że samochód, należy poddać dokładnej kontroli. W efekcie, znaleziono pakunki z nielegalnym towarem. Kolejnym sukcesem Diuny jest ujawnienie na Lotnisku Chopina przemytu 87 tysięcy sztuk papierosów bez polskich znaków akcyzy, które miały trafić do Mediolanu. Cztery obywatelki Armenii przewoziły w bagażu podręcznym handlowe ilości papierosów. W związku z tym, przeprowadzano również kontrolę 8 walizek należących do turystek. W celu zmylenia funkcjonariuszy Działu Granicznego Realizacji, kobiety nie tylko ukryły papierosy m.in. w pudełkach po ciastkach, etui na laptopa, butach, kosmetyczkach oraz odzieży, ale również owinęły je w folię aluminiową. Działania miały na celu ukrycie towaru podczas prześwietlenia. Na nic jednak zdały się zabiegi podróżniczek, ponieważ w kontroli uczestniczył czworonożny funkcjonariusz – Diuna. Suczka bezbłędnie potwierdzała obecność wyrobów nikotynowych w bagażach.
Również niezawodne nosy dwóch psów służbowych przyczyniły się do likwidacji nielegalnej uprawy konopi indyjskich. Podczas kontroli prowadzonej przez funkcjonariuszy MUCS, suczka Draba przeszkolona do wykrywania środków odurzających, skierowała uwagę funkcjonariuszy na przesyłkę nadaną w Holandii. Po otwarciu paczki okazało się, że wewnątrz znajduje się 105 gramów amfetaminy, 13 gramów kryształów ecstasy MDMA oraz 5 gotowych do użycia tabletek ecstasy. Po ujawnieniu narkotyków w przesyłce pocztowej funkcjonariusze MUCS wraz z policjantami udali się pod adres odbiorcy wskazany na przesyłce. Tym razem towarzyszył im pies służbowy Dolar, również wyszkolony w wykrywaniu narkotyków. W wyniku przeszukania mieszkania i piwnicy znaleziono marihuanę oraz sadzonki konopi indyjskich, a także akcesoria, nawozy i odżywki służące do ich uprawy.
Innym razem Nutka – pies rasy Jack Russel terrier znalazła narkotyki w przesyłce z Niemiec. Jej reakcja wskazała, że w worku, w którym znajdowały się przesyłki nadane z Niemiec do Finlandii znajduje się coś, co należy poddać dokładnej kontroli. Wewnątrz znaleziono podejrzane substancje w postaci białego proszku i beżowych kryształków. Przeprowadzone badania narkotestem wykazały, że ujawnionymi substancjami są amfetamina i metamfetamina. Z zatrzymanej ilości ponad 200 gramów amfetaminy oraz blisko 170 gramów metamfetaminy, można byłoby uzyskać w detalu blisko 4 tys. działek narkotyków. To niektóre z przykładów skutecznej i efektywnej pracy naszych czworonogów.
Najprzyjemniejszym elementem pracy przewodników jest sam fakt przebywania w czasie pracy z psami. Średnio pracują one od 8 do 10 lat i w tym czasie mieszkają w domu u przewodnika. A co dzieje się z psami, które przechodzą na emeryturę? One także mieszkają nadal ze swoim przewodnikiem i są objęte dożywotnią finansową opieką Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie.
Psy Izby Administracji Skarbowej
Amar – 3,5 roku. Labrador Retriever. Jego przewodnikiem jest Małgorzata.
Jest przeszkolony do wyszukiwania zapachów środków odurzających. Jest to pies wyszkolony pasywnie. Uwielbia zabawy piłeczką na świeżym powietrzu, ale też kocha drapanie za uszkiem i pieszczoty. Bardzo lubi wyznaczane mu zadania np. w drodze do kojców na lotnisku wykonuje różne ćwiczenia z posłuszeństwa np. waruj i zostań, a następnie otrzymuje nagrodę w postaci smakołyka. Oboje mamy z tego dużo frajdy.
Loca – 9 lat. Labrador Retriever. Jej przewodnikiem jest Grzegorz.
To pogodna czekoladowa suczka rasy Labrador Retriever. Jest przeszkolona do wyszukiwania zapachów środków odurzających oraz tytoniu. Lubi spacery po lesie ze swoim przewodnikiem i młodszą siostrą Negritą oraz zabawy piłeczką, ale ponad wszystko kocha jeść, co udowodniła zjadając poczęstunek w formie parówek podczas jednego ze spotkań u Ministra Finansów, na którym była ze swoim przewodnikiem.
Negrita – 4 miesiące. Labrador Retriever. Jej przewodnikiem jest Grzegorz.
Negrita jest czarną czteromiesięczną suczką rasy Labrador Retrievier, dopiero będzie szkolona. Jest wesoła, lubi spacery, zabawę ze swoim nowym Panem i starszą siostrą Locą.
Diuna – 4 lata. Jack Russel Terrier. Jej przewodnikiem jest Grzegorz.
Ma charakterystyczną łatkę na oku. Jest bardzo żywiołowa, towarzyska i krzykliwa. Bardzo lubi wskakiwać wszystkim na kolana w nadziei na pieszczoty albo smakowity kąsek. Jest bardzo lubiana przez dzieci, bo jest niewielka, wesoła i żywiołowa.
Dolar – 4 lata. Labrador Retriever. Jego przewodnikiem jest Tomasz.
Przeszkolony do wyszukiwania zapachów środków odurzających. Jest to pies wyszkolony aktywnie. Dolar jest bardzo towarzyski i uwielbia zabawy z dziećmi i innymi psami. Żywiołem Dolara jest jednak woda, w której może spędzać godziny nurkując i pływając z aportem.
Dziękujemy Pani Justynie Pasieczyńskiej (Rzecznikowi Prasowemu IAS w Warszawie) za pomoc merytoryczną przy powstawaniu artykułu.